Kalkendorp, 9270 Kalken
Toon het startpunt op de kaartWandelknooppuntenbord
Bekijk het routebordEen goede honderd meter voorbij de dorpskern van Kalken sta je al met beide voeten in de Kalkense Meersen. In dit eindeloze lappendeken van weiden en graslanden lijkt de bewoonde wereld ver weg. In afstand, maar ook in tijd, zo blijkt uit de archeologische vondsten - waaronder vuurstenen - die hier al boven water kwamen.
De dorpskern van Kalken is gesitueerd rond de Sint-Denijskerk, waarvan de zandstenen toren uit de 13de eeuw dateert. De plaatsnaam zou zijn oorsprong vinden in het woord Kalekinion, wat zoveel betekent als ‘nederzetting aan de bocht van een rivier’. Tijdens werken aan de Schelde in de 19de eeuw werden effectief verschillende bewijzen van vroege bewoning opgegraven.
Het landschap van de Kalkense Meersen werd in de late IJstijd geboetseerd door een vroege meander van de Schelde. Door de eeuwen heen verplaatste de rivier zich zuidwaarts. Wat resteerde, is een verzameling deelgebieden, elk met hun eigen karakter. Via een oude kerkwegel stappen we dwars door de historische graslanden van de Molenmeersen. Nu en dan duiken hier nog vuurstenen op, die in de prehistorie werden gebruikt om huiden te schrapen of dienst deden als speerpunt. De sloten in het gebied werden in de 19de eeuw gebruikt als vlasrootputten. Het vlas werd hier te ‘roten’ gelegd: een essentiële stap in het proces van vlasbewerking, die gepaard ging met een ondraaglijke stank.
Nadat de oude paleomeander – een oerrivier van duizenden jaren geleden – zich uit het landschap terugtrok, raakte de bedding gaandeweg gevuld met organisch materiaal. Zo ontstond een metersdikke veenlaag, die door de plaatselijke bewoners werd ontgonnen als turf: een populaire en goedkope brandstof in tijden van houtschaarste. De brede sloten en grachten in het deelgebied Scherenmeersen zijn restanten van de turfwinning uit het begin van de 19de eeuw. Vandaag komen heel wat watervogels naar hier om te broeden. Een prima reden om je hond aan de leiband te houden.
De Kalkense Vaart werd halfweg de 16de eeuw uitgegraven voor het transport van meststoffen, bouwmaterialen, textiel en landbouwproducten tussen Kalken en de Schelde. In de 18de eeuw gebeurden zelfs de wapenleveringen voor het Kasteel van Laarne via de Kalkense Vaart. Daarnaast speelde de waterloop een belangrijke rol in de waterhuishouding van het gebied. Via een netwerk van greppels en grachten lieten de boeren het voedselrijke Scheldewater via de Kalkense Vaart over hun graslanden vloeien. Vandaag is de Kalkense Vaart een van de properste waterlopen in Vlaanderen, waar vissoorten als blankvoorn, brasem en karper zich thuisvoelen.
Vanaf de 16de eeuw zetten de plaatselijke landbouwers het deelgebied Broekmeers ’s winters onder water. In het voorjaar werden de sluizen gesloten en konden ze rekenen op een goede hooiopbrengst, met dank aan het vruchtbare slib dat op de graslanden achterbleef. Door de toenemende vervuiling van de Schelde raakte het systeem in de loop van de 20ste eeuw in onbruik. Vandaag trekt de combinatie van natte graslanden, riet en elzenbroekbos tal van weidevogels aan. Vooral de kievit en de grutto zijn in Broekmeers kind aan huis.
Een heerlijke plek om je wandeling te besluiten, is de voormalige pastorij van Kalken, die sinds 2017 onderdak biedt aan een stijlvol eetcafé. De bijhorende strakke tuin met speeltuin werd heraangelegd en doet dienst als terras en openbaar park voor de gemeente. Foto’s op de muren van de tuin en in het café gunnen je een blik op de geschiedenis van Kalken. De menukaart van De Pastorij biedt, behalve een zeer uitgebreide drankenlijst, een mix van klassiekers en seizoensgebonden gerechten (waaronder een aantal glutenvrije- of lactosearme snacks), en ook pannenkoeken en ijs.